W dniu 14 czerwca 2023 roku Prezydenta RP podpisał ustawę z dnia 14 kwietnia 2023 roku o zmianie ustawy o służbie cywilnej oraz niektórych innych ustaw.
Ustawa wprowadza w urzędach administracji publicznej m.in. zakaz zatrudnienia osób, które mogły pracować albo pełnić służbę w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944–1990 lub były współpracownikami tych organów, oraz wygasza stosunek pracy z mocy prawa z tymi osobami.
W ustawie o służbie cywilnej oraz w ustawie o pracownikach urzędów państwowych wprowadzono zapisy mówiące o tym, że na podstawie tych ustaw nie może być zatrudniona osoba, która w okresie od dnia 22 lipca 1944 r. do dnia 31 lipca 1990 r. pracowała lub pełniła służbę w organach bezpieczeństwa państwa lub była współpracownikiem tych organów w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944–1990 oraz treści tych dokumentów.
Organami bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, są:
1) Resort Bezpieczeństwa Publicznego Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego;
2) Ministerstwo Bezpieczeństwa Publicznego;
3) Komitet do Spraw Bezpieczeństwa Publicznego;
4) jednostki organizacyjne podległe organom, o których mowa w pkt 1–3, a w szczególności jednostki Milicji Obywatelskiej w okresie do dnia 14 grudnia 1954 r.;
5) instytucje centralne Służby Bezpieczeństwa Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe im jednostki terenowe w wojewódzkich, powiatowych i równorzędnych komendach Milicji Obywatelskiej oraz w wojewódzkich, rejonowych i równorzędnych urzędach spraw wewnętrznych;
6) Akademia Spraw Wewnętrznych;
7) Zwiad Wojsk Ochrony Pogranicza;
8) Zarząd Główny Służby Wewnętrznej jednostek wojskowych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych oraz podległe mu komórki;
9) Informacja Wojskowa;
10) Wojskowa Służba Wewnętrzna;
11) Zarząd II Sztabu Generalnego Wojska Polskiego;
12) inne służby Sił Zbrojnych prowadzące działania operacyjno-rozpoznawcze lub dochodzeniowo-śledcze, w tym w rodzajach broni oraz w okręgach wojskowych.
Jednostkami Służby Bezpieczeństwa, w rozumieniu ustawy, są te jednostki Ministerstwa Spraw Wewnętrznych, które z mocy prawa podlegały rozwiązaniu w chwili zorganizowania Urzędu Ochrony Państwa, oraz te jednostki, które były ich poprzedniczkami.
Procedura opisana w ustawie dotyczy osób urodzonych przed dniem 1 sierpnia 1972 r.,
którzy zatrudnieni są na stanowiskach służby cywilnej oraz nieobjętych mnożnikowym systemem wynagradzania w komendach i komisariatach oraz oddziałach i pododdziałach prewencji, CBŚP, BSWP, CLKP, BZCP.
Stosunki pracy tych pracowników, którzy przed dniem wejścia w życie ustawy złożyli oświadczenia lustracyjne, potwierdzające pracę lub służbę w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracę z tymi organami, albo wobec których wydano prawomocne orzeczenie stwierdzające fakt złożenia przez te osoby niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego, wygasają po upływie 30 dni od dnia otrzymania informacji z IPN.
Pracownicy, którzy do dnia wejścia w życie ustawy nie złożyli oświadczeń lustracyjnych, są obowiązani do ich złożenia w terminie 30 dni od dnia wejścia w życie ustawy.
Stosunki pracy osób, które w złożonym oświadczeniu lustracyjnym potwierdziły swoją pracę lub służbę w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracę z tymi organami, wygasają po upływie 15 dni od dnia złożenia oświadczenia lustracyjnego.
W przypadku niezłożenia oświadczenia lustracyjnego w terminie określonym w ustawie stosunki pracy tych osób wygasają z dniem, w którym upłynął termin do złożenia oświadczenia lustracyjnego.
Kierownicy urzędów niezwłocznie, nie później niż w terminie 7 dni od dnia wejścia w życie ustawy, przekażą Prezesowi Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu listę członków korpusu służby cywilnej oraz listę innych pracowników, urodzonych przed dniem 1 sierpnia 1972 r., zawierającą następujące dane tych osób: datę urodzenia, imię, nazwisko oraz numer PESEL, a w przypadku nieposiadania przez te osoby numeru PESEL – imię ojca.
Prezes Instytutu Pamięci Narodowej – Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu w terminie do 5 miesięcy od dnia otrzymania listy, z zachowaniem przepisów o ochronie informacji niejawnych, przekaże kierownikom urzędów informację o osobach, które złożyły oświadczenie lustracyjne potwierdzające pracę lub służbę w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracę z tymi organami, oraz informację o osobach, wobec których wydano prawomocne orzeczenie stwierdzające fakt złożenia przez te osoby niezgodnego z prawdą oświadczenia lustracyjnego.
Kierownik urzędu:
1) w przypadku osób, które przed wejściem w życie ustawy złożyły oświadczenie lustracyjne potwierdzające pracę lub służbę w organach bezpieczeństwa, w terminie 15 dni od dnia otrzymania informacji z IPN zawiadamia na piśmie te osoby o wygaśnięciu ich stosunków pracy z mocy prawa,
2) w przypadku osób, które po wejściu w życie ustawy złożyły oświadczenie lustracyjne w terminie 5 dni od dnia złożenia oświadczenia lustracyjnego potwierdzającego pracę lub służbę w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracę z tymi organami zawiadamia na piśmie te osoby o wygaśnięciu ich stosunków pracy z mocy prawa,
3) w przypadku osób, które nie złożyły oświadczenia lustracyjnego w terminie określonym w ustawie, w dniu następującym po upływie terminu na złożenie oświadczenia lustracyjnego, zawiadamia na piśmie osoby o wygaśnięciu ich stosunków pracy z mocy prawa.
Z uwagi na to, że stosunki pracy pracowników szkół policyjnych nawiązywane są na podstawie kodeksu pracy a nie ustawy o służbie cywilnej ani ustawy o pracownikach urzędów państwowych, wydaje się, że ta procedura ich nie dotyczy.
Zgodnie z informacją na stronie Rządowego Centrum Legislacji najpóźniejsza data ogłoszenia ustawy to 26 czerwca br.